maciekburdzy@gmail.com

Zduńskie opowieści to serwis o kaflach, piecach i kominkach. Przedstawia dawne urządzenia grzewcze. Pokazuje zdjęcia, ciekawostki historyczne, rysunki, własne i cudze artykuły oraz odkrycia i wspomnienia. Zawiera i informuje o wydarzeniach z branży zduńskiej oraz wystawach muzealnych. Wywołuje uczucia od melancholii po uśmiech. Buduje zamiłowanie do dawnych rzeczy, które przeminęły oraz promuje kulturę ognia.

I Ogólnopolski Zjazd Zdunów Chrześcijan – 1938 r.

Niniejszym, jako organizator I Ogólnopolskiego Zlotu Zdunów, który odbył się 28 czerwca 2014 roku w Łaziskach k/Wągrowca, informuję, że doszukałem się ciekawostki historycznej…

🙂

Otóż, dzięki wnikliwym badaniom, okazało się, że ów zlot nie był pierwszym ogólnopolskim spotkaniem, ponieważ takowym był I Ogólnopolski Zjazd Zdunów Chrześcijan, który odbył się w dniach 20 i 21 lutego 1938 roku w Warszawie.

 II Ogólnopolski Zjazd Zdunów odbył się w dniach 16,17 lipca 1939 roku w Częstochowie.

Gdyby kontynuować nazewnictwo nasze spotkanie byłoby oznaczone numerem III.

Nieświadomie i zarazem trafnie pojawił się więc ZLOT…

Do tej informacji udało się dotrzeć podczas kwerendy archiwalnego numeru 'Kominiarza Polskiego” z marca 1938 roku. Interesującym jest to, że podobnie jak na „naszym” zlocie, tak przed 76 laty poruszano wręcz takie same problemy!

Oto ta relacja:

I-szy ogólnopolski zjazd zdunów Chrześcijan¹

W dniach 20 i 21 lutego odbył się w Warszawie w lokalu Związku Rzem. Chrześć. Miodowa 14 I Ogólnopolski Zjazd Zdunów przy udziale kilkudziesięciu delegatów zduństwa chrześcijańskiego z całej rzeczypospolitej.

Zjazd zagaił przewodniczący Koła Zawodowego Zdunów przy Zw. Rzem. Chrześć. w Warszawie, Bolesław Walczyński, przewodniczył zjazdowi prezes Stowarzyszeń Rzemieślników Chrześcijan w R.P. poseł Antoni Snopczyński.

Zjazd zaszczycili swoją obecnością pp. dyrektor T.Strzelecki, naczelnik Wydz. Rzemiosł Min. O. i H. dr Wł. Sowiński, naczelnik Groberski, przedstawiciele Samorządu Gospodarczego Rzemiosła, Związku Stow. Rzem. Chrześć. w R.P. i in.

Referaty wygłosili: „O zduństwie w dobie obecnej” – p.Wacław Nowacki, „O ochronie zawodu zduńskiego” – p.nacz. Zbigniew Ehrenberg i „O organizacji rzemiosła zduńskiego” – dyr. Józef Glapiński.

Zjazd powziął szereg uchwał, domagając się przede wszystkim koncesjonowania zawodu zduńskiego ze względu na bezpieczeństwo zdrowia, życia i mienia obywateli. 

Podkreślono również szkodliwość obowiązujących obecnie przepisów odnośnie terminatorów, wypowiadając konieczność ich znowelizowania nie ze względu na dobro mistrzów, ale ze względu na interes ogółu rzemiosła i Państwa.

Zjazd domaga się bezwzględnie, aby zarówno instytucje państwowe i samorządowe, jak osoby prywatne oraz przedsiębiorcy, odpowiedzialni za całokształt budowy, powierzali roboty tylko mistrzom.

Zjazd podkreślił, iż brak dostatecznych kredytów dla rzemiosła a ponadto panoszące się zastraszająco w zduństwie fuszerstwo powodują opłakany stan legalnego wykwalifikowanego zduństwa chrześcijańskiego.

Zjazd powołał Ogólnopolską Komisję Porozumiewawczą Rzemiosła Zduńskiego, której zadaniem będzie czuwanie nad wszelakimi przejawami życia zawodowego, gospodarczego i społecznego zduństwa w Polsce.

dalej czytamy:

Ze stanowiskiem Zjazdu w całej rozciągłości się solidaryzujemy

Redakcja

 

¹ W okresie międzywojennym używano terminu: chrześcijan, chrześcijański itp. w odróżnieniu od rzemieślników pochodzenia żydowskiego (przypis autora)

 

 

Uchwały I Ogólnopolskiego Zjazdu Przedstawicieli Rzemiosła Zduńskiego

ODBYTEGO W DNIACH 20 i 21 LUTEGO 1938 R. W LOKALU ZWIĄZKU RZEMIEŚLNIKÓW CHRZEŚCIJAN W WARSZAWIE.

Na Zjazd przybyli przedstawiciele wszystkich dzielnic Polski. Obecni na Zjeździe, po wysłuchaniu referatów i przeprowadzeniu szczegółowej dyskusji nad zgłoszonymi wnioskami, uchwalają:

1. Domagać się zaliczenia rzemiosła zduńskiego do rzemiosł kwalifikowanych koncesjonowanych, a koncesję uzyskać winien jedynie mistrz. Ma to ścisły związek z zawodem zduńskim, którego wykonywanie przez niewykwalifikowane osoby grozi niebezpieczeństwem zdrowiu, życiu i mieniu obywateli.

2. Zjazd stwierdza wielką szkodliwość istniejących przepisów dla życia gospodarczego w odniesieniu do terminatorów. Istniejące przepisy uniemożliwiają dopływ młodych sił do nauki zawodu zduńskiego w szczególności. Zbytnia ingerencja Ministerstwa Opieki Społecznej w sprawy młodzieży terminatorskiej wytworzyła stan niepokojący o przyszłość rzemiosła. Dziesiątki tysięcy młodzieży nie może znaleźć miejsca dla nauki zawodu z uwagi na wysoce krępujące mistrza przepisy biurokratyczne, nie liczące się z życiowymi i gospodarczymi potrzebami rzemiosła. Natychmiastowa ich zmiana w duchu usunięcia przeszkód dla dopływu młodszego narybku staje się koniecznością państwową.

3. Zjazd domaga się oddawania robót zduńskich jedynie wykwalifikowanym zawodowo mistrzom, gdyż ci ponoszą lojalnie wszystkie daniny i świadczenia na rzecz Skarbu, samorządów i Ubezpieczalni Społecznej, dając przy tym gwarancję należytego wykonania swego dzieła bez narażania na niebezpieczeństwo obywateli. Powyższe zalecenie winno być ściśle przestrzegane w szczególności przez organa państwowe i samorządowe, związane z budownictwem. Nieprzestrzeganie powyższego winno być karane. W odniesieniu do właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców, podejmujących się całokształtu budowy domów winny być stosowane przez władze nadzoru budowlanego wysokie kary.

4. Zjazd stwierdza, iż brak kredytów dla rzemiosła zduńskiego uniemożliwia uniezależnienie się gospodarcze tego rzemiosła. Należy stworzyć takie formy kredytów, któreby w sposób demokratyczny udostępniły korzystanie z nich zarówno jednostkom jak i spółkom surowcowym.

5. Zjazd zaleca tworzenie spółdzielni surowcowych, względnie spółek, bądź to przy cechach, bądź przy organizacjach rzemieślniczych. Nabywanie surowca winno odbywać się jedynie w wytwórniach chrześcijańskich.

6. Zjazd wypowiada się za wnioskiem noweli prawa przemysłowego, złożonym w Sejmie przez posła A. Snopczyńskiego i całkowicie go popiera.

7. Mając na uwadze, że w ogólnej działalności rzemiosła chrześcijańskiego w Polsce rzemieślnicy zduni wykazują zbyt małe zainteresowanie tą działalnością, uczestnicy Zjazdu wzywają wszystkich działaczy i kolegów zdunów do podjęcia energicznej akcji w celu pobudzenia do żywotnej działalności istniejące w Polsce cechy i organizacje. Mając na uwadze trudności organizacyjne, jakie wyłaniają się w ośrodkach o słabym zaludnieniu, ze względu na małą ilość zdunów w poszczególnych miejscowościach, Zjazd zaleca Cechom współdziałanie z chrześcijańskimi stowarzyszeniami ogólnobranżowymi przez korzystanie z siedziby i sekretariatów stowarzyszeń.

Zjazd zaleca podjęcie starań celem wytworzenia ośrodków organizacyjnych dla czeladników, stwarzając w ten sposób możliwość ścisłej współpracy między mistrzami i czeladnikami i chroniąc tych ostatnich przed potrzebą szukania ochrony w związkach zawodowych.

8. Zjazd uchwala powołać naczelną reprezentację rzemiosła zduńskiego w Polsce, a mianowicie Ogólnopolską Komisję Porozumiewawczą Rzemiosła Zduńskiego z siedzibą w Warszawie w następującym składzie pp.: T. Pietrzak, B. Walczyński i W. Nowacki z Warszawy, S. Październik z Katowic, J. Pinczewski z Bydgoszczy, Fr. Grzęda z Ostrowia Wlkp., J. Podgórski z Torunia, St. Łagoda z Grudziądza, St. Kurpiński z Kalisza, M. Michalik z Siedlec, A. Rybczyński z Lublina, K. Piątkowski z Gdyni, F. Kowalski z Łodzi, J. Szablewski z Radomska, A. Wieczorek z Częstochowy, A. Bosiacki z Piotrkowa, J. Kostysz z Krakowa, P. Rohatyński ze Lwowa, St. Sikora z Przemyśla, M. Kozłowski z Radomia, St. Kwitliński z Włocławka, K. Szczurowski z Olkusza, Kielce — vacat —, St. Jankowski z Leszna Pozn., H. Napiórkowski z Pułtuska, Cz. Byks z Mławy, P. Lejman z Kutna, W. Barański z Chełma, Wilno — vacat, Poznań — vacat, J. Marcinkowski z Gostynina, Nowogródek — vacat, i St. Jabłonka z Węgrowa.

Komisja urzędować będzie do czasu zwołania następnego Ogólnopolskiego Zjazdu. Komisja będzie miała za zadanie czuwanie nad wszelkiemi przejawami życia zawodowego, gospodarczego i społecznego zduństwa w Polsce, zgłaszanie wszelkich petycji, memoriałów, wyłanianie delegacji i czynienia wszystkiego, co dla podniesienia i zapewnienia interesów zduńskich okaże się potrzebne. Przyjmując, że wykonanie powyższych zadań powiązane jest z poważnymi potrzebami organizacyjnymi, Zjazd uchwala zwrócić się do Zarządu Głównego Związku Stowarzyszeń Rzemieślników Chrześcijan w R. P. o objęcie generalnego protektoratu nad działalnością Komisji i okazywanie Komisji wszelkiej pomocy.

9. Zjazd wyraża koleżeńskie podziękowanie wszystkim Kolegom, którzy przyczynili się: do zwołania Ogólnopolskiego Zjazdu, a w szczególności Kolegom z Warszawy z Cechem i jego Starszym T. Pietrzakiem na czele oraz Związkowi Rzemieślników Chrześcijan w Warszawie z Przewodniczącym Koła Zdunów B. Walczyńskim na czele.

10. Ponieważ rzemiosło chrześcijańskie posiada własny organ „GAZETĘ PRZEMYSŁOWO – RZEMIEŚLNICZĄ”, istniejącą od 64 lat i od dziesiątków lat broniącą skutecznie wszystkich spraw rzemieślniczych — Zjazd uchwala i poleca wszystkim Kolegom zdunom zaprenumerowanie „Gazety Przemysłowo-Rzemieślniczej”, jako jedynego niezależnego organu prasowego rzemiosła chrześcijańskiego w Polsce.

11. Dla realizacji uchwał Zjazdu upoważniono wyłonione Prezydium Ogólnopolskiej Komisji Porozumiewawczej Rzemiosła Zduńskiego w składzie osób p.p .: Tomasza Pietrzaka, jako Przewodniczącego, Bolesława Walczyńskiego — zastępcę Przewodniczącego, Wacława Nowackiego jako Sekretarza (wszyscy z Warszawy) oraz członków Prezydium pp.: S. Października z Katowic, J. Kostysza z Krakowa, K. Piątkowskiego z Gdyni, F. Rohatyńskiego ze Lwowa, St. Kwitlińskiego z Włocławka, F. Kowalskiego z Łodzi i M. Michalika z Siedlec.

Prezydium dano prawo kooptacji.

Źródło: Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza : wychodzi co dwa tygodnie : organ Związku Rzemieślników Chrześcijan w Warszawie 1938

 

Relacja z I Ogólnopolskiego Zjazd Mistrzów Zduńskich i Garncarskich. Kraków 29-30 marca 1936 r.

W dniach 29−30 marca 1936 roku odbył się, zaplanowany 9 grudnia 1935 roku, I Ogólnopolski Zjazd Mistrzów Zduńskich i Garncarskich, w którym uczestniczyli przedstawiciele cechów i środowiska zduńskiego z całej Polski (m.in. ze Lwowa, Jasła, Katowic, Strumienia, Chorzowa, Grudziądza i Śląska). Zjazd rozpoczął się spotkaniem w siedzibie Związku Rzemieślników Krakowskich, następnie w kościele o.o. Franciszkanów odbyło się uroczyste nabożeństwo, potem wspólny pochód zaprowadził uczestników do siedziby Związków. Zjazd otwarto oficjalnie o godzinie 10:50. Jak czytamy w relacji (wybrane fragmenty):

Zjazd otworzył Prezes Komitetu Organizacyjnego (…) p. Kaz. Michniak złożeniem hołdu pośmiertnego (…) Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu Wodzowi Narodu oraz Prezydentowi Rzeczypospolitej p. prof. Ign. Mościckiemu, gen. insp. Sił Zbrojnych Rydz-Śmigłemu i Rządowi (…). Po wyborze do Prezydjum ustalono regulamin i porządek dzienny:

1) Pochodzenie i położenie obecnego stanu zduństwa

2) Ogólna sytuacja w zawodzie zduńskim

3) Organizacja i taktyka w zawodzie zduńskim

4) Wnioski i interpretacje.

Po przyjęciu regulaminu (…) Referat o pochodzeniu zawodu zduńskiego i garn. z czasów jeszcze przedhistorycznych wygłosił Kostysz Juliusz mistrz zduński z Krakowa, omawiając kolejność przekształtowania zawodowego aż do czasów obecnych. Nad referatem p. Kostysza została otwarta dyskusja, w której zabierali głos p. Malczyk z Jasła, p. Nowak Robert z Katowic, obai mistrzowie i prezes Izby Rzemieślniczej z Krakowa p. W. Jachora-Żółtowski, podkreślając wysoką ważność historyczną referatu, który powinien pozostać dla naszego potomstwa zawodowego.

Nawiązując do referatu zaznacza, ażeby nie ustać nadal w pracy nad zawodem niezrażając się postępami techniki, która dąży do zupełnego wyrugowania zawodu zduńskiego.

P. Malczyk z Jasła postawił wniosek, ażeby ze względu na wysoką wartość historyczną, jak również wartość zawodową dokształcającą, referat przedrukować, względnie wydać broszurę.

(…) Referat do drugiego punktu porządku dziennego wygłosił p. Kostysz Juliusz z Krakowa, omawiając nieściśle przestrzeganie ustaw przemysłowych przez czynniki miarodajne, szkodzące w wysokim stopniu sprawom zawodowym i całemu zawodowi (…).

Następnie przemawiał p. Leniowski ze Lwowa m. zduński, przedstawiając wszystkie bolączki i braki wynikłe z tytułu nieprzymusowych cechów, składając wniosek o przywrócenie Cechów, celem podniesienia zawodu zduńskiego.

(…) Następnie stawia wniosek o ukoncesjonowanie zawodu zduńskiego ze względu na bezpieczeństwo życia zagrożone robotą fuszerów, którzy za nic nie odpowiadają.

(…) W tak ciężkich dzisiaj czasach, rzemieślnik ubiegający się o robotę kalkuluje jak najniżej, ażeby nie dopuścić do zastoju swego warsztatu pracy, a po wykonaniu musi ubiegać się przez szereg miesięcy o swój ciężko zapracowany grosz, stawiając wniosek o ustanowienie sądów rzemieślniczych, które regulowałyby tak ciężkie krzywdy rzemieślnicze.

W sprawie niejako urzędowego nakazywania, ażeby roboty zduńskie były wykonywane przeważnie z kafli skawińskich przemawiał p. Gmidziński ze Strumienia, zaznaczając, że o jakości kafli może tylko orzec mistrz zduński, a pomijanie mniejszych fabryk i zakładów wytwórczych jest wysoce krzywdzące mniejszy przemysł i dlatego stawia wniosek o sprawiedliwe traktowanie wyrobów wszystkich warsztatów zduńskich na równi z wyrobami wielkiego przemysłu.

W drugim dniu (…) uczestnicy zwiedzali pokoje królewskie na Wawelu z objaśnieniami i oprowadzeniem przez p. Kostysza Jul. m. zduńskiego z Krakowa.

Podczas zjazdu uchwalono Rezolucję, skierowaną do Ministerstwa Przemysłu i Handlu (pismo zostało wysłane 6 grudnia 1937 roku), z gorącym apelem o zmianę art. 146 ustawy przem. który mógłby ew. brzmieniu opiewać:

1) Klijent oddający roboty zduńskie rzemieślnikowi, który nie wykupił świadectwa przemysłowego podlega surowej karze.
2) O włączenie rzemiosła zduńskiego do rejestru przemysł. koncesjonowanych. Koncesje dla zawodu zduńskiego udziela Władza Przemysłowa I Inst. za opinią cechu.
3) O przywrócenie obowiązku należenia do cechu wszystkich, którzy posiadają uprawnienie do samodzielnego prowadz. rzemiosła zduńskiego.
4) Ścisłe ograniczenie wydawania kart rzemieślniczych w formie dyspensy.
5) O przydział robót w Insp. Rządowych i samorządowych rzemieślnikom do tego uprawnionym.
6) O sprawiedliwe traktowanie wszystkich wyrobów i warsztatów zduńskich na równi z wyrobami w. przemysłu.

Ponadto (…) Zjazd poleca wszystkim Cechom Zduńskim na terenie Polski nawiązanie ścisłej łączności i współpracy z Cechami budowlanemi, celem zrealizowania wspólnych interesów.

About the Author

Wybrane artykuł