W dawnym Inowrocławiu…
Inowrocław to dla mnie wyjątkowe miejsce…
Stąd pochodzi moja mama, łącznie spędziłem w nim dwa lata życia a na cmentarzu przy ul. Marulewskiej są pochowani moi dziadkowie i inni krewni.
Jednakże Ino (jak w skrócie mawiają mieszkańcy) to także piękna historia polskiego zduństwa. Funkcjonowały tu kaflarnie oraz rzemieślnicy. Poniżej kilka wspomnień.
FR. PETERS. OFENFABRIK
Kaflarnia z pewnością funkcjonowała pod koniec XIX wieku. Wzmianka w 1902 roku. W 1903 roku kaflarnia należała do J. Kornaszewskiego, właściciela firmy „Kaflopiec”.
„KAFLOPIEC”. KAZIMIERZ KORNASZEWSKI
Pierwszym właścicielem zakładu był Fr. Peters. W 1903 roku właścicielem kaflarni był J. Kornaszewski. Zakład funkcjonował przy Nikolaistrasse 11 (ul. Mikołaja). Wzmianka w 1906 roku. W latach 30. XX wieku, fabryka funkcjonowała przy ul. Toruńskiej 22. Właścicielem był Kazimierz Kornaszewski. Posiadała trzy oddziały. Anonsowano: I Fabryka piecy kaflowych i przenośnych, wyrobów ceramicznych. Masowa produkcja doniczek. II Przedsiębiorstwo budowy piecy kaflowych, kuchen, piekarń, itp. III Wykładanie ścian, łazienek, składów i fasad płytkami glazurowemi. Urządzenia sanitarne. Wzmianki m.in. w 1925, 1929, 1933 i w 1936 roku. W 1927 roku przedsiębiorstwo reklamowało swoje produkty wierszem: Jesień nadchodzi, zima się zbliża / Dobry gospodarz sobie ubliża, / Gdy w chacie brak piecy lub dobrej kotliny / Rodzina drży z zimna z gospodarza winy / Trza więc się spieszyć i piece zamawiać / By zimą nie marznąć, choroby nabawiać / Zajrzeć co żywo do Kornaszewskiego / Starego mistrza, fachu garncarskiego /Naprawi ci on piece stare, dostawi i nowych / Jest toć tam moc kafli, białych i kolorowych / Obsługę da skorą, ceny umiarkowane / Prace sumienne i gwarantowane / Niechaj więc każdy o piecach pamięta / Bo zima nlejedna sroga i cięta / Zaś w chatcę ciepłej, mile się przytulisz / Mąż przy żonce, dzieci przy matuli / Wstrętną cl będzie karczma i kolejki czystej / Milszą rodzina i domek ojczysty / Zima szybko zleci, jakby jej nie było / Piece to sprawiły, żeś ją przebył zdrowo i miło.
FABRYKA KAFLI LATKOWO / BUSSE (BÜSSE)
Kaflarnia powstała najprawdopodobniej na początku XX wieku. Właścicielem fabryki kafli i cegielni, był Artur von Büsse, następnie Ernst Hugo Büsse, i kolejni spadkobiercy. Do rodziny von Büsse, należał lokalny majątek w Latkowie. W 1927 roku anonsowano: Wykonuje piece z białych kafli szmelcowych według systemu „Velten”. Piece z kafli kolorowych/ Kominki i piece artystyczne. Wzmianka w 1929 roku. Właścicielem fabryki w tym okresie był Franc Büsse. Kaflarnia prowadziła biuro/skład handlowy przy ul. Solankowej 68 w Inowrocławiu. Według reklamy z 1933 roku, w zakładzie produkowano: kafle szmelcowe, gładkie i wzorzyste, białe i kolorowe, w ilości stu tysięcy rocznie. Produkty kaflarni, były nagrodzone Dyplomem i Złotym Medalem na wystawie w Bydgoszczy i P.W.K. w Poznaniu. W 1936 roku firma została przekształcona w przedsiębiorstwo: Wielkopolska Ceramika Budowlana, Fabryka Kafli I Polewy Sp. z o.o.
WIELKOPOLSKA CERAMIKA BUDOWLANA, FABRYKA KAFLI I POLEWY SP. Z O.O.
Kaflarnia w Latkowie k/Inowrocławia, z biurem przy ul. Solankowej 68, pierwotnie własność rodziny Büsse w 1936 roku została sprzedana i przekształcona w spółkę. Właścicielem fabryki był Gerard Schnotale. W zarządzie spółki zasiadali Józef Adamczewski, Władysław Rudnicki i Zygmunt Schnotale, architekt-budowniczy, z biurami w Poznaniu i Toruniu.
Informacje zaczerpnięte z publikacji M. Burdzy
„Leksykon zakładów ceramicznych na terenie dzisiejszej Polski produkujących kafle piecowe XVIII–XXI wiek”
Było jeszcze kilku zdunów i sprzedawców kafli i pieców…