Bydgoskie kaflarnie, zakłady zduńskie i składy handlowe przed II wojną światową
FIELITZ & MECKEL. OFEN- und KACHELFABRIKATION
Kaflarnia powstała w 1843 roku. Założycielem zakładu był garncarz Johann Gottlieb Meckel, urodzony w Berlinie, prowadzący wcześniej swój warsztat w Poznaniu. Po śmierci założyciela w 1854 roku, wdowa po nim, wyszła za mąż za Otto Fielitz’a, mistrza garncarskiego, który w 1867 roku wszedł w spółkę ze swoim pasierbem Carl’em Meckelem. Po śmierci Otto Fielitz’a w 1871 roku, Carl Meckel przejął prowadzenie firmy. W 1869 roku, zakład funkcjonował przy ul. Wilhelm-Strasse 3-4. Firma posługiwała się nazwą Fielitz & Meckel. Została nagrodzona srebrnymi medalami na wystawach w Bydgoszczy w 1868 roku, w Grudziądzu i w Poznaniu w 1872 roku. Złoty medal na wystawie w Bydgoszczy w 1880 roku. Kaflarnia przedstawiała swoje wyroby na licznych targach, w tym w Gdańsku w 1880 roku (dyplom honorowy), w Koblencji w 1881 roku (medal miejski) i w Brunszwiku (dyplom). W 1877 roku wyprodukowano około 1500 pieców i zatrudniano 70-90 robotników. W 1902 roku zatrudniano 57 robotników. Oferowano piece białe, majolikowe i emaliowane. Wzmianki m.in. z 1906 i 1915 roku. W 1922 lub w 1924 roku dawne przedsiębiorstwo zostało sprzedane a następnie funkcjonowało jako firma „CERAMIKA” WIELKOPOLSKA FABRYKA KAFLI. Przez 49 lat kierownikiem produkcji był Teodor Lugiert (ur. 1859 r., mistrz zduński, w 1932 r. członek zarządu cechu zdunów i garncarzy w Bydgoszczy).
JUNGE LEUTE. OFENFABRIK
Wzmianka o zakładzie w 1844 roku w Amtsblatt der Königlichen Preußischen Regierung zu Bromberg. Warsztat funkcjonował przy Wilhelmstrase Kr. 501.
H. HANNEMANN. OFENFABRIK
Kaflarnia funkcjonowała na przełomie XIX i XX wieku. Wzmianka z 1883 roku. W 1895 roku anonsowano: Hannemann – Töpfer / Hannemann, H. – Öfen u. Kamine in Thon. Wzmianka w 1911 roku.
„CERAMIKA” WIELKOPOLSKA FABRYKA KAFLI
W 1922 przedsiębiorstwo reklamowało swoje produkty jako: Największa i najstarsza Wielkopolska Fabryka Kafli/ Najlepsze i najtańsze piece kaflowe (…) założona w 1843 roku. Dawniej jako: Fielitz & Meckel. Ofen- Und Kachelfabrikation. W 1923 roku, fabryka funkcjonowała przy ul. Jagiellońskiej 3-4. Wzmianka w 1925 roku.
B. PANKAU. FABRYKA KAFLI
W 1925 roku, fabryka funkcjonowała przy ul. Jagiellońskiej 3-4.
JÓZEF STRANZ . FABRYKA KAFLI
W 1927 roku, wymieniano fabrykę kafli Józefa Stranza, która funkcjonowała przy ul. Nakielskiej 64. Anonsowano: Doniczki, kafle, stale do oddania w mniejszej i większej ilości, po korzystnej cenie (…). Ponadto, w 1923 roku Józef Stranz był właścicielem cegielni przy ul. Nakielskiej 1 (Bydgoszcz, Międzyń) oraz w Gnieźnie przy ul. Lecha 3. W 1927 roku w zmianka o cegielni, której właścicielem był P. Stranz (błąd w inicjale, rodzina lub zbieżność nazwisk). W 1929 roku, wśród Stranzów zamieszkałych przy ul. Nakielskiej 64 wymieniano: Jana – emeryta, Aleksandra -drogerza, Wacława – rolnika i Józefa – przemysłowca (właściciela cegielni przy ul. Nakielskiej 34). Wzmianka w 1930 roku. W 1936 roku, właścicielem innej cegielni przy ul. Nakielskiej 149, był Bernard Stranz (rodzina lub zbieżność nazwisk). Cegielnia miała problemy finansowe a jej produkty zostały poddane licytacji komorniczej. W 1929 i w 1939 roku wzmiankowano o cegielni parowej, przy ul. Nakielskiej 141, której właścicielem był Józef Stranz (prawdopodobnie właściciel fabryki kafli).
„IMPREGNACJA” / ZAKŁADY CERAMICZNE S.A.
FORDOŃSKIE ZAKŁADY CERAMIKI BUDOWLANEJ
W anonsach prasowych z lat 20. XX wieku dotyczących produkcji kafli podawano na przemian: „Impregnacja” i /lub Zakłady Ceramiczne. Firma powstała w 1922 roku i funkcjonowała pod nazwą Fabryka Papy Dachowej „Impregnacja”. Przedsiębiorstwo składało się z cegielni i przez pewien czas, oddziału produkującego kafle (1933 r.). Zakłady Ceramiczne S.A. powstały w 1927 roku. Najprawdopodobniej doszło do połączenia przedsiębiorstw. W 1933 roku biuro główne firmy mieściło się przy ul. Marszałka Focha 4. W 1934 roku, cegielnie/zakłady produkcyjne funkcjonowały i miało składy przy ul. Chodkiewicza 15 i ul. Langiewicza 5. Jako „Impregnacja” anonsowano: Cegłę budowlaną dostarcza ponownie punktualnie. W 1936 roku Przedsiębiorstwo posiadało 3 zakłady produkcyjne: w Fordonie, w Nakle i w Starogardzie. Oferowano: Handel hurtowy i detaliczny materjałów budowlanych i węgla/ Destylacja smoły. Spokrewniona firma w Gdyni/ Fabryka Ruberoidu – Fordon/ (…) Cegłą – kafle – węgiel. Przed 1950 rokiem, zakłady zostały znacjonalizowane i włączone w skład Fordońskich Zakładów Ceramiki Budowlanej. W 1947 roku wspomniano o nacjonalizacji firmy: Fabryka Papy Dachowej „Impregnacja” w Starogardzie, w woj. pomorskim.
J. PINCZEWSKI. PRZEDSIEBIORSTWO BUDOWY PIECY KAFLOWYCH
Brak pewności co do produkcji kafli (być może tylko handel kaflami mimo wzmianki wśród producentów) . Wzmianka w 1928 roku. W 1933 roku, zakład mieścił się przy ul. Zygmunta Augusta 24. Wzmianka z 1936 roku. Firma funkcjonowała pod nazwą: Składnica kafli i przedsiębiorstwo budowy piecy kaflowych (Specjalność firmy: kominki kaflowe). Ostatnia wzmianka z 1938 roku o treści: Stawianie nowych pieców i kuchenek – Przestawianie pieców i wszelkie reperacje w zakres zduństwa wchodzące.
OSKAR SCHÖPPER. WARSZTAT KAFLARSKI
Brak pewności co do produkcji kafli (być może tylko handel kaflami mimo wzmianki wśród producentów). Wzmianka w 1908 roku. W 1928 roku przedsiębiorstwo funkcjonowało przy ul. Zduny 5 i oferowało: kuchenki żelazne westfalskiego rodzaju w różnych wielkościach. Przenośne piecyki kaflowe w bogatym i pięknym wyborze o zdolności ogrzewalnej 50-250 kbm w znanem pierwszorzędnem wykonaniu. W 1929 roku dodano: żelazne kuchenki (…) aż do kuchni hotelowych. Przenośne piece kaflowe uznane wszechstronnie jako znakomite grzejniki! Doskonała konstrukcja! Wielki wybór! W 1933 roku, zakład funkcjonował przy ul. Zduny 9. W 1939 roku reklamowano: przenośne piece kaflowe, przenośne kuchnie westf. I kafle w największym wyborze.